Sądy administracyjne

Sąd administracyjny kontroluje działalność organów administracyjnych, a w szczególności bada legalność aktów administracyjnych. Obecnie w Polsce sądami administracyjnymi są wojewódzkie sądy administracyjne oraz Naczelny Sąd Administracyjny.

Wojewódzkie sądy administracyjne są sądami pierwszej instancji. W ten sposób skargę kieruje się do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a dopiero jego orzeczenie kontrolowane jest przez Naczelny Sąd Administracyjny.

W obu instancjach obowiązuje zasada skargowości, która zabrania sądowi inicjowania postępowania sądowego z urzędu. Oznacza to, że postępowanie administracyjnosądowe może wszcząć wyłącznie strona, poprzez wniesienie skargi (do wojewódzkiego sądu administracyjnego), skargi kasacyjnej lub zażalenia (do NSA), bądź też wniosku o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego lub sporu o właściwość (do NSA).

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje skargi kasacyjne i zażalenia od orzeczeń (czyli wyroków i postanowień) sądów wojewódzkich oraz rozstrzyga spory kompetencyjne i spory o właściwość. Ponadto podejmuje uchwały wyjaśniające przepisy prawne w przypadku, gdy są one rozbieżnie interpretowane przez sądy administracyjne pierwszej instancji.

Rozpatrując skargi kasacyjne i zażalenia od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych NSA działa więc jako sąd drugiej instancji, w pozostałych zaś sprawach orzeka on jako sąd pierwszej i jedynej instancji.